Dossier Hofland

Wanneer Antoon Mastboom na 42 jaar burgemeesterschap zijn ambtsketting aan de wilgen hangt om de weg vrij te maken voor opvolging door zijn zoon Henri, valt het de familie Mastboom rauw op het dak dat niet Henri, maar ene Henricus Hofland de burgemeesterspost overneemt. Iemand van buiten Gastel nog wel, dat was nog nooit eerder gebeurd. Voor de familie Mastboom betekent deze teleurstelling een definitieve terugtrekking uit de West-Brabantse samenleving, bezoek aan de kerk en hun pachtboerderijen uitgezonderd.

Van Mastboom naar Hofland: een groter verschil in bestuursstijl is haast niet denkbaar. Waar burgemeester Mastboom nog op aristocratische wijze over het Gastelse land heerste, nodigt Hofland daags na zijn installatie eenieder die maar wil uit voor een kort onderhouden op zijn kantoor. 

Wie was die nieuweling? Henricus Josephus Maria Hofland, Hein voor ingewijden, zag op 14 april 1896 te Tilburg het levenslicht als derde zoon van Dijrk Arij Petrus Cornelis Hofland (1862-1931; koopman) en Maria Anna Alouisa Swagemakers (1866-1897). 

Op 28 mei 1897, een paar weken na Hein’s eerste verjaardag, bevalt zijn moeder van een doodgeboren kind. Enkele dagen later overlijdt zijn moeder. Hoewel Hein te jong was om het bewust mee te maken, zal het hem zeker getekend hebben. Vader Hofland hertrouwt in 1899 met Anna Maria Adriana Janssen. Voor Hein komt uit dit huwelijk een halfzusje voort.

In Haaren volgt Hofland enige tijd de priesteropleiding. Hein voelt echter meer voor een ambtelijke carrière. Die loopbaan begint wanneer Hein Hofland in 1915 als volontair, op vrijwillige basis dus, in dienst treedt bij de gemeente Goirle. Die vijfjarige ‘stageperiode’ leidt in 1920 tot een prima baan: ambtenaar bij de gemeentesecretarie van Tilburg. 

Op 22 februari 1927 treedt Hein Hofland in het huwelijk met Maria Godefroid Adèle Guilliaume Majoie, dochter van een Tilburgse fabrikant. Vader bestiert Majoie’s Sigarenfabrieken, producent van het bekende merk Zilveren Vlies. Amper een jaar na de verbintenis van Hein en Maria, huwt (schoon)vader Majoie met Hein’s vier jaar jongere nichtje Agnes Maria Johanna Jacqueline Swagemakers. 

Het huwelijk leidt tot een carrièreswitch. Hein krijgt in 1930 een leidinggevende positie bij de Diadema sigarenfabrieken aan de Gubbelstraat in het centrum van Maastricht; onderdeel van het tabaks imperium van zijn schoonvader Godefroid Majoie. Mist hij het Brabantse land of de publieke sector? In 1933 treedt hij terug in dienst bij de gemeente Tilburg, als adjunct-commies van de afdelingen onderwijs en pensioenen. Commies is een ambtelijke rang in het midden; hoger dan klerk, lager dan een referendaris (hoofdambtenaar). In 1934 maakt hij een mooie stap omhoog: hij wordt benoemd tot burgemeester van Baarle-Nassau. 

Als Antoon Mastboom na 42 jaar burgemeesterschap eervol ontslag aanvraagt, doet hij dat om plaats te maken voor zijn zoon Henri, die zich door intensieve studie en met talloze bestuursfuncties heeft voorbereid op deze post. Het is echter Hein Hofland die door de kroon naar voren geschoven wordt. Met zijn zuinige beleid heeft Antoon de Mastbomen niet populairder gemaakt. Hogere machten oordelen dat het tijd is voor iets nieuws. In mei 1940 treedt Hofland aan als burgemeester van Oud en Nieuw Gastel. 

Op zoek naar een ambtswoning voor Hein, klopt de gemeente aan bij Cees Melsen, een politieke tegenstander van Antoon Mastboom in de gemeenteraad. Cees verkoopt zijn woning aan de gemeente, waarmee Hein Hofland niet alleen burgemeester van Oud en Nieuw Gastel wordt, maar ook de nieuwe buurman van de familie Mastboom. 

Anderhalve week na de installatie van Hofland, breekt in Nederland de oorlog uit. Henri zelf is dan in functie bij de Vrijwillige Burgerdienst. In 1942 komt het comité in actie om vluchtelingen bij te helpen. Hiervoor verleent Hofland alle comitéleden vrijstelling voor het gebruik van hun fiets. Behalve de voorzitter; Henri Mastboom. Enkele dagen later neemt hij ontslag bij het burgercomité. 

Het is niet de enige keer dat burgemeester Hofland zijn buren dwars zit. Als hij de Duitsers moet voorzien van een lijst met namen van mannen die te werk gesteld kunnen worden, ontbreekt die van Henri niet. Is het vreemd dat Henri gedurende de bezetting een scherp oog houdt op het functioneren van de nieuwe burgemeester? En dat hij in de ogen van Henri collaboreert de nieuwbakken burgervader met de bezetter? 

Henri opent het dossier-Hofland, waarin hij elke twijfelachtige actie van de burgemeester vastlegt. Dat moet minutieus geweest zijn, gezien zijn wijze van verslaglegging en de belangen die hier spelen. Na de oorlog klaagt hij, tezamen met een groep notabelen, de burgemeester aan. Krijgt Henri toch nog de kans om zijn ambities waar te maken? De rechter oordeelt dat het te weinig is om Hofland uit zijn ambt te zetten. Henricus komt er met een interne berisping vanaf. 

Hofland blijft tot 1961 aan als burgemeester, waarna hij met pensioen gaat. Op zijn afscheidsplechtigheid steken de sprekers zonder uitzondering de loftrompet over het werk van Hein Hofland, met bijzondere aandacht voor de krachtigheid en volhardendheid waarmee hij de Gastelse bevolking door de oorlog en de daaropvolgende wederopbouw heeft geloodst. Een aantal sprekers laat niet achterwege om de voorganger van Hofland, wijlen burgemeester Mastboom, een kleine sneer mee te geven. 

Met een collecte onder de Gastelse bevolking halen de initiatiefnemers ruim 2000 gulden op, genoeg om de afzwaaiende burgervader een reis naar Canada aan te bieden. Na negen genieten van een welverdiend pensioen overlijdt de dan 74-jarige Henricus Josephus Maria Hofland op 5 mei 1970, te Breda.